ჰომოცისტეინი არის ამინომჟავა, რომელიც მონაწილეობს უჯრედების რეგენერაციასა და სინთეზში. იგი საკვებთან ერთად ორგანიზმში არ ხვდება და სინთეზდება მეთიონინისგან. ვიტამინების B6, B12 და ფოლიუმის მჟავის, ასევე ფერმენტების დახმარებით, ჰომოცისტეინი შეიძლება გარდაიქმნას ისევ მეთიონინად ან ცისტეინად.

ამ ფაქტორებიდან ერთ-ერთის დეფიციტის ან გენეტიკური პათოლოგიის — ჰომოცისტინურიის — შემთხვევაში სისხლში ჰომოცისტეინის დონე იმატებს.

ჰომოცისტეინის მომატებული დონე შესაძლოა მიუთითებდეს გულ-სისხლძარღვთა პათოლოგიებზე, დემენციის განვითარების რისკზე და ორსულობის დროს ნაყოფის მოსალოდნელ თანდაყოლილ დაავადებებზე. მიუხედავად იმისა, რომ იგი ამ პათოლოგიების წამყვანი მიზეზი არ არის, მისი როლი მნიშვნელოვანი და საყურადღებოა.

ჰომოცისტეინი და გულ-სისხლძარღვთა სისტემა

მაღალი ჰომოცისტეინი ააქტიურებს იმ უჯრედებს, რომლებიც აზიანებენ სისხლძარღვების კედელს. დაზიანებულ ადგილზე ყალიბდება ათეროსკლეროზული ფოლაქები.

ამასთანავე, ჰომოცისტეინი ააქტიურებს სისხლის შედედების სისტემას და ხელს უწყობს თრომბების ჩამოყალიბებას, რაც ზრდის:

• ინფარქტის
  
  

• ინსულტის
  
  

• ფილტვის არტერიის თრომბოზის
  
  

• ქვედა კიდურების ოკლუზიის
  რისკს.
  
  

ჰომოცისტეინი და დემენცია

დემენციის ყველაზე გავრცელებული ფორმაა ალცჰაიმერის დაავადება. მისი განვითარების ერთ-ერთ სავარაუდო მიზეზად ითვლება ფოლიუმმჟავას ციკლის დარღვევა. ამ დაავადების დროს ნეირონებში გროვდება ანომალიური ცილები, რაც ინტელექტის დაქვეითებას იწვევს.

მაღალი ჰომოცისტეინი ნეირონებზე ტოქსიკურად მოქმედებს და მათ დაზიანებას იწვევს. ალცჰაიმერის დაავადების დროს ჰომოცისტეინის დონე სტაბილურად მაღალია, რის გამოც ეს ანალიზი მნიშვნელოვან როლს თამაშობს დემენციის სხვა ფორმებთან დიფერენცირებაში.

ჰომოცისტეინი და შაქრიანი დიაბეტი

ჰომოცისტეინზე ანალიზი აუცილებელია შაქრიანი დიაბეტის მქონე პაციენტებისთვის. მისი მაღალი დონე სისხლძარღვების დაზიანებით ზრდის:

• დიაბეტური ტერფის
  
  

• განგრენის
  
  

• ბადურის ანგიოპათიის
  და სხვა გართულებების განვითარების რისკს.
  
  

ჰომოცისტინურია — გენეტიკური პათოლოგია

ჰომოცისტინურია არის თანდაყოლილი გენეტიკური დაავადება, რომელსაც ახასიათებს შემდეგი ტრიადა:

• სახსრების ტკივილი (ართრალგია)
  
  

• ცენტრალური ნერვული სისტემის დაზიანება
  
  

• გულ-სისხლძარღვთა პათოლოგიები
  
  

ბავშვებში დაავადება დაბადებისთანავე არ ვლინდება. სიმპტომები ჩნდება მოგვიანებით და მოიცავს სახსრების პათოლოგიებს, ოსტეოპოროზს და ნაადრევ გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებს.

ჰომოცისტეინი ორსულობის დროს

ორსულებში ჰომოცისტეინის დონე შეიძლება იცვლებოდეს. მისი ხანგრძლივად დაბალი მაჩვენებელი შესაძლოა მიუთითებდეს ნაყოფის პათოლოგიებზე, როგორიცაა:

• დაუნის სინდრომი
  
  

• იშვიათი გენეტიკური დაავადებები
  
  

• გულის თანდაყოლილი მანკები (მაგალითად, ფალოს ტეტრადა)
  
  

რეკომენდებულია ორსულობის თითოეულ ტრიმესტრში ჰომოცისტეინზე ანალიზის გაკეთება 1–2-ჯერ. მიუხედავად იმისა, რომ ეს მაჩვენებელი პათოლოგიას გარანტირებულად არ ადასტურებს, სკრინინგისთვის მისი მნიშვნელობა ძალიან მაღალია.

ჰომოცისტეინი სხვა დაავადებების დროს

ჰიპერთირეოზის დროს ჰომოცისტეინის დონე დაბალია, რადგან ორგანიზმი ვერ ასწრებს მის სინთეზს.

ონკოლოგიური დაავადებების საწყის ეტაპზე ჰომოცისტეინი ასევე დაბალია და დაავადების პროგრესირებასთან ერთად კიდევ უფრო იკლებს, რადგან სიმსივნე ამინომჟავებს ზრდის მასალად იყენებს.